Από την ένταξη στην ΕΟΚ το 1981 μέχρι σήμερα, ο Έλληνας αγρότης έχει διανύσει μια πολυτάραχη πορεία, γεμάτη ανατροπές, ευκαιρίες και κρίσεις. Η εξέλιξη του πρωτογενούς τομέα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις μεταρρυθμίσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), τις εθνικές πολιτικές επιλογές, και πλέον, με τις επιταγές της βιωσιμότητας και της κλιματικής αλλαγής.

Η "Χρυσή" Εποχή της Επιδότησης (1980 - 1990)
Η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα βρήκε τον ελληνικό αγροτικό τομέα με σημαντικές διαρθρωτικές αδυναμίες, όπως ο μικρός κλήρος και η χαμηλή παραγωγικότητα. Ωστόσο, η τότε ΚΑΠ, που εστίαζε στη στήριξη των τιμών και την εγγύηση των αγορών, λειτούργησε ως καταλύτης για την αύξηση του αγροτικού εισοδήματος.
Εθνικές επιλογές κατεύθυναν την παραγωγή σε επιδοτούμενα προϊόντα, όπως το βαμβάκι και ο καπνός. Ο αριθμός των απασχολούμενων στη γεωργία ήταν υψηλός, περίπου 972.000 άτομα το 1981. Η επιδότηση έγινε βασικό συστατικό του αγροτικού εισοδήματος, δημιουργώντας, ωστόσο, μια εξάρτηση που θα αποδεικνυόταν προβληματική στο μέλλον.
Η Περίοδος των Μεταρρυθμίσεων και η Προσαρμογή (2000 - 2010)
Η νέα χιλιετία έφερε σαρωτικές αλλαγές. Η ΚΑΠ μετασχηματίστηκε, με κορυφαία τη μεταρρύθμιση του 2003, η οποία προώθησε την αποσύνδεση της ενίσχυσης από την παραγωγή. Οι επιδοτήσεις άρχισαν να δίνονται με βάση ιστορικά δικαιώματα ή την έκταση, με στόχο την παραγωγή προϊόντων με βάση τη ζήτηση της αγοράς και όχι το ύψος της επιδότησης.
Αυτή η μετάβαση ήταν δύσκολη για πολλούς Έλληνες αγρότες. Η έλλειψη οργάνωσης σε ισχυρά συλλογικά σχήματα και η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού εμπόδισαν τον γρήγορο εκσυγχρονισμό. Παράλληλα, ο τομέας συνέχισε να χαρακτηρίζεται από τη γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, ένα πρόβλημα που παραμένει επίκαιρο.
Η Εποχή των Κρίσεων: Ανθεκτικότητα εν μέσω Θυέλλης (2010 - Σήμερα)
Η δεκαετία του 2010 δοκίμασε σκληρά τον αγροτικό κόσμο. Η οικονομική κρίση χρέους, η αύξηση της φορολογίας και το υψηλό κόστος παραγωγής συμπίεσαν τα εισοδήματα.
Ταυτόχρονα, η κλιματική κρίση επέφερε σημαντικές απώλειες στην παραγωγή λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων (πλημμύρες, ξηρασίες). Ωστόσο, μέσα από τις δυσκολίες, αναδείχθηκε η αξία του πρωτογενούς τομέα ως ασφαλιστικής δικλείδας για την εθνική οικονομία. Πολλοί νέοι, ακόμη και με υψηλή μόρφωση, επέστρεψαν στη γη, αναζητώντας βιώσιμες λύσεις.
Το Μέλλον: Ψηφιακή Μετάβαση και Βιωσιμότητα
Το βλέμμα πλέον είναι στραμμένο στο μέλλον, το οποίο διαμορφώνεται από τη νέα ΚΑΠ 2023-2027. Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της Ελλάδας, με προϋπολογισμό 13,4 δισ. ευρώ, εστιάζει στη βιωσιμότητα, την ανταγωνιστικότητα και την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών πρακτικών.
Βασικοί άξονες είναι η στροφή στην ευφυή/γεωργία ακριβείας (ψηφιοποίηση), η ενίσχυση των συλλογικών σχημάτων και η προώθηση ποιοτικών, πιστοποιημένων ελληνικών προϊόντων. Οι προκλήσεις παραμένουν τεράστιες: η γήρανση του πληθυσμού, το αυξανόμενο κόστος εισροών και η ανάγκη για συνεχή προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές.
Η πορεία 45 ετών δείχνει ότι ο Έλληνας αγρότης έχει αποδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Η μετάβαση από ένα μοντέλο εξαρτημένο από την κρατική και ευρωπαϊκή στήριξη σε ένα σύγχρονο, βιώσιμο και εξωστρεφές παραγωγικό μοντέλο είναι πλέον μονόδρομος. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από την ικανότητα να αξιοποιηθούν τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και η τεχνολογία, διατηρώντας ταυτόχρονα τον παραδοσιακό πυρήνα της ελληνικής γεωργίας.